Bez wątpienia, praktycznie codziennie słyszymy hasło test na koronawirusa. Telewizja, radio, prasa oraz Internet zasypują nas informacjami o ilości wykonanych testów oraz ich skuteczności. Jeśli zastanawiasz się, na czym polegają punkty Drive Thru, czym są antygeny i jakie mamy rodzaje testów na COVID-19 – przeczytaj ten post!
Antygen i przeciwciała – co to jest?
Aby przejść do kwestii różnych rodzajów przeprowadzanych obecnie testów na COVID-19, powinniśmy zacząć od wytłumaczenia sobie pewnych pojęć: antygen oraz przeciwciała.
Antygen to substancja, która pobudza układ odpornościowy do działania. Obecność antygenu stymuluje organizm do produkcji odpowiednich białek, które nazywamy przeciwciałami. Każdy czynnik chorobotwórczy (np. wirus, bakteria) posiada swój unikalny zestaw antygenów.
Przeciwciała (immunoglobuliny) są białkami, wytwarzanymi przez organizm po kontakcie z antygenem i stanowią linię obrony przed bakteriami, wirusami i innymi patogenami. Łączą się z antygenem i niszczą go przez rozpuszczanie, zlepianie lub wytrącanie. Dzięki temu są najważniejszym elementem układu odpornościowego. Mamy pięć grup przeciwciał IgA, IgD, IgE, IgG, IgM.
Przede wszystkim badania na obecność antygenów pozwalają ocenić czy pacjent jest aktualnie zakażony. Natomiast stężenie przeciwciał IgG we krwi określa czy badany przebył już chorobę. To właśnie ze względu na przeciwciała SARS-CoV-2, ozdrowieńcy proszeni są o oddawanie osocza, które następnie jest podawane osobom chorym. W ten sposób, dzięki obecnym w nim przeciwciałom możliwe jest wspomaganie pacjentów z ciężkim przebiegiem oraz zagrażającymi życiu objawami zakażenia COVID-19.
Jeśli w osoczu pojawiają się przeciwciała IgM lub IgA oznacza to, że pacjent jest obecnie chory i jego organizm wciąż wytwarza przeciwciała.
Ile kosztuje test na koronawirusa? – rodzaje testów na COVID-19
Jeśli posiadasz objawy wskazujące na infekcje koronawirusem, skontaktuj się z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej. Z pewnością, lekarz na podstawie objawów zakwalifikuje Cię do testu na obecność koronawirusa SARS-CoV-2 i wyda Ci skierowanie na badania – wtedy test jest dla Ciebie bezpłatny.
Jeśli chcesz wykonać test komercyjny – musisz liczyć się z kosztami. Bez wątpienia zależą one od rodzaju testu oraz laboratorium, które go wykonuje. Testy serologiczne wahają się od 140-280 złotych, podczas gdy test genetyczny to wydatek ok. 500 zł.
Rodzaje testów na COVID-19
Obecnie wykonywane są następujące typy testów:
- wymazowe
- serologiczne (w tym kasetkowe)
- antygenowe
Testy wymazowe
Na czym polega test wymazowy? Są to testy genetyczne wykorzystujące technikę RT-PCR. Polegają na pobraniu wymazu z nosogardzieli za pomocą specjalnego patyczka zakończonego wacikiem (tzw. patyczek wymazowy) lub na pobraniu plwociny z dróg oddechowych.
Kto powinien zrobić test wymazowy? Przede wszystkim osoby prezentujące objawy zachorowania na COVID-19 oraz osoby, które miały kontakt z osobą zakażoną.
Gdzie można wykonać test wymazowy? Są to testy wykonywane w placówkach diagnostycznych oraz w punktach wymazowych tzw. Drive Thru.
Kiedy otrzymam wynik wymazu? Wyniki są dostępne do około 48h po pobraniu wymazu. Natomiast dostęp nich jest jedynie przez Internetowe Konto Pacjenta, nie ma możliwości odbioru osobistego.
Kto może wykonać bezpłatnie badanie w mobilnym punkcie pobrań? (www.pacjent.gov.pl)
Osoby posiadające zlecenie:
- na badanie wystawione przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) lub w szpitalu
- na badanie wystawione przez inspekcję sanitarną
- wystawione przed przyjęciem do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego
- przed przyjęciem do domu pomocy społecznej
- przed przyjęciem do hospicjum
- oraz przyjęciem do stacji diali
Testy serologiczne
Na czym polega test serologiczny? Jest to test na obecność przeciwciał SARS-CoV-2 w krwi żylnej pacjenta. Dodatkowo, wyróżniamy testy ilościowe (oceniające stężenie) oraz jakościowe (określające obecność lub brak przeciwciał w próbce).
Kto powinien wykonać test serologiczny? Osoby, które prezentują objawy zakażenia COVID-19 lub chciałyby się dowiedzieć czy w przeszłości przeszły zachorowanie na koronawirusa, lub miały z nim kontakt.
Jak odczytać wynik badania serologicznego?
– obecne przeciwciała IgG – pacjent w przeszłości zachorował na COVID-19 i posiada przeciwciała we krwi
– obecne przeciwciała IgM i IgA – pacjent jest w trakcie choroby, a organizm wciąż wytwarza nowe przeciwciała
– brak przeciwciał – prawdopodobnie pacjent nie jest chory ani nie przeszedł zakażenia SARS CoV-2. Testy serologiczne nie są jednak tak czułe jak metoda molekularna (RT-PCR), więc ujemny wynik nie wyklucza zachorowania.
Jakie wady ma test serologiczny? Wykazuje reakcje krzyżowe z innymi patogenami, co może skutkować fałszywie dodatnim wynikiem. Wpływ na wiarygodność badania ma także obecność chorób autoimmunologicznych.
Testy kasetkowe
Na czym polega test kasetkowy? Jest to test jakościowy, czyli określający obecność przeciwciał lub jej brak w próbce krwi.
Jak wykonać test kasetkowy? Ten rodzaj testu możemy wykonać także w warunkach domowych. Kroplę krwi włośniczkowej pobranej z palca nanosimy na specjalną kasetkę i odczytujemy wynik po upłynięciu czasu określonego w instrukcji. Wynik otrzymujemy po kilku minutach.
Czy test kasetkowy jest wiarygodny? Jest to najmniej wiarygodny rodzaj testu. Ich czułość diagnostyczna jest niska, dlatego istnieje prawdopodobieństwo fałszywego wyniku. W związku z tym, dla potwierdzenia zaleca się wykonanie testu wymazowego.
Testy antygenowe
Na czym polega test antygenowy? Wykrywa antygeny wirusa we krwi lub w wymazie z górnych dróg oddechowych. Test wykrywa materiał genetyczny wirusa jedynie w aktywnej fazie COVID-19, czyli na wczesnym etapie zakażenia, podczas replikacji wirusa.
Kiedy wykonać test antygenowy? Najlepiej w ciągu pierwszych 5-7 dni od wystąpienia objawów.
Czy warto wykonać test antygenowy? Ze względu na niską czułość diagnostyczną, ujemny wynik nie świadczy o braku zakażenia. Natomiast jest to szybki i tańszy od innych rodzaj testu, a także pozwala na wykrycie obecności SARS-CoV-2 na wczesnym etapie infekcji. Ze względu na te zalety testu antygenowego, WHO rekomenduje wykorzystywanie go w celu zmniejszenia rozprzestrzeniania się wirusa, np. w krajach o wysokim współczynniku reprodukcji.
Gdzie zrobić test na COVID-19?
Wg aktualnych zaleceń WHO, w celu potwierdzenia zakażenia SARS-CoV-2 należy stosować metody molekularne. Dlatego zaleca się wykonywanie ich w laboratoriach posiadających odpowiednią infrastrukturę oraz doświadczenie w molekularnej diagnostyce zakażeń wirusowych.
Jakie rodzaje testów na COVID są wiarygodne?
Ponadto, konsultantka krajowa w dziedzinie mikrobiologii lekarskiej, prof. dr n. med. Katarzyna Dzierżanowska-Fangrat podkreśla, że
„Tylko zastosowanie metod molekularnych pozwala na spełnienie laboratoryjnego kryterium potwierdzenia przypadku COVID-19”
I dodaje również, że
„z uwagi na niewystarczającą ilość danych, dotyczących m.in. dynamiki odpowiedzialności immunologicznej na zakażenie oraz wartości diagnostycznej dostępnych testów do wykrywania przeciwciał w klasie IgM/IgG (w tym: czułości, swoistości, wartości predykcyjnej dodatniej i ujemnej), obecnie nie zaleca się stosowania testów serologicznych w celach diagnostycznych”
Dowiedz się więcej o powikłaniach po COVID-19 lub wizycie u laryngologa w czasie pandemii.
Źródła:
https://kidl.org.pl/news/view?id=875
https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/test-w-mobilnym-punkcie-pobran
https://diag.pl/pacjent/testy-w-kierunku-wykrywania-koronawirusa/