Duszący kaszel może przybierać postać suchą lub mokrą i pojawia się zarówno u dzieci, jak i dorosłych. To dokuczliwa dolegliwość, która ma różne źródła. Kluczowe jest przede wszystkim określenie charakteru i długości trwania kaszlu w celu prawidłowej diagnozy. W przypadku uciążliwego, duszącego kaszlu niezbędne jest przeprowadzenie kompleksowej oceny medycznej, aby dopiero w oparciu o diagnozę można było skonstruować odpowiedni plan leczenia. Jakie metody okazują się najefektywniejsze w łagodzeniu suchego, duszącego kaszlu? Jak postępować z duszącym kaszlem mokrym?

Duszący kaszel – rodzaje

Kaszel, nawet duszący, pełni pewną funkcje w organizmie. Stanowi on fundamentalny mechanizm obronny układu oddechowego. Funkcjonując jako naturalny odruch, umożliwia usuwanie z dróg oddechowych czynników drażniących, patogenów, obcych ciał i nadmiaru wydzieliny. Jest to proces fizjologiczny, który pomaga zachować zdrowie układu oddechowego poprzez utrzymanie jego czystości i skuteczną obronę przed potencjalnymi zagrożeniami.

Kaszel suchy

Kaszel dzielimy na trzy kategorie, czyli kaszel mokry (nazywany również produktywnym), kaszel palacza oraz kaszel suchy. Inaczej określany jako kaszel nieproduktywny lub nieefektywny, to rodzaj kaszlu, który nie jest związany z naturalnym mechanizmem usuwania patogenów chorobotwórczych i substancji drażniących z dróg oddechowych. Występuje najczęściej w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych wywołanych przez wirusy. W takich sytuacjach wirusy uszkadzają nabłonek oskrzeli, co prowadzi do nadmiernego reagowania tego nabłonka na różne bodźce z otoczenia, wywołując napady suchego kaszlu. Nawet zwykły przepływ powietrza podczas oddychania czy silniejszy śmiech mogą drażnić i prowadzić do napadów kaszlu. Często towarzyszy temu nieprzyjemne uczucie łaskotania w płucach, drażnienia dróg oddechowych i gardła.

Typowe objawy związane z kaszlem suchym zazwyczaj ustępują po zregenerowaniu uszkodzonego nabłonka dróg oddechowych. Niekiedy kaszel suchy może być odczuwalny zwłaszcza w pozycji leżącej lub podczas większego wysiłku fizycznego. Może utrzymywać się przez okres do 8 tygodni i czasem przybiera charakter przewlekły.

Kaszel mokry

Kaszel mokry wskazuje na obecność trwającej infekcji. Ten objaw częściej towarzyszy stanom zapalnym dróg oddechowych, często występując w przypadku przeziębienia, niż w przypadku grypy. Jeśli wydzielina z kaszlu ma charakter ropny, może sugerować obecność bakteryjnego zapalenia zatok, oskrzeli lub płuc. Inna schorzeniem, w którym obserwuje się kaszel mokry, jest rozstrzenie oskrzeli. W przebiegu tej choroby typowe są nawracające stany zapalne oskrzeli, które prowadzą do uszkodzenia ich ścian. Kaszel z odkrztuszaniem gęstej plwociny, szczególnie często rano po przebudzeniu, jest charakterystyczny dla przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), która często występuje u palaczy. Wytwarzanie gęstego śluzu oraz jego zaleganie w układzie oddechowym i pokarmowym jest charakterystyczne dla mukowiscydozy, ciężkiej choroby genetycznej, która niestety nie ma lekarstwa. Jeżeli kaszel z odkrztuszaniem plwociny z krwią występuje, jest to niepokojący objaw, który wymaga pilnej diagnostyki w celu wykluczenia chorób takich jak nowotwór płuc, gruźlica, uraz płuc lub niewydolność lewokomorowa.

Duszący kaszel – najczęstsze przyczyny

Termin, często używany przez pacjentów „duszący kaszel” odnosi się do kaszlu, który jest uciążliw, niezależnie od jego charakteru, czyli czy jest to suchy, czy mokry kaszel. Dla każdej osoby kaszel stanowi subiektywne dolegliwości, więc istnieje wiele potencjalnych przyczyn tego problemu, które warto wziąć pod uwagę.

Najczęściej stanowi objaw zakażenia górnych dróg oddechowych, wywołanego przez wirusy lub rzadziej przez bakterie. Charakterystyczny jest także w przypadku anginy, która jest związana z zakażeniem gardła, krtani, tchawicy i oskrzeli. W pierwszej kolejności należy więc rozważyć infekcyjne przyczyny kaszlu. Silny duszący kaszel jest charakterystyczny dla krztuśca, a także może wystąpić w przypadku chorób alergicznych, takich jak alergiczny nieżyt nosa.

Inne potencjalne przyczyny duszącego kaszlu obejmują:

• Astmę,
• przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP),
• zapalenie płuc,
• zatorowość płucną,
• zapalenie zatok przynosowych,
• refluks żołądkowo-przełykowy,
  Należy zaznaczyć, że duszący kaszel u dziecka nie zawsze musi wskazywać na chorobę; może być spowodowany np. zakrztuszeniem ciałem obcym dostającym się do dróg oddechowych. Z kolei suchy duszący kaszel w nocy może być wynikiem przesuszenia błony śluzowej dróg oddechowych, wdychania suchego powietrza, palenia papierosów lub ekspozycji na czynniki drażniące w miejscu pracy.

Duszący kaszel – diagnostyka

Badania najczęściej wykorzystywane w diagnostyce duszącego kaszlu to:

• badania laboratoryjne krwi i moczu,
• prześwietlenie RTG klatki piersiowej,
• tomografia komputerowa (TK),
• ocena utlenowania krwi,
• badania układu oddechowego (np. bronchoskopia, badania czynnościowe),
• badania układu krążenia (np. EKG, echokardiografia),
• badania czynnościowe układu oddechowego (np. spirometria),
• w kaszlu mokrym mikrobiologiczne badanie plwociny,
• ocena laryngologiczna.

Leczenie

Metody leczenia kaszlu zależą od przyczyny, która go wywołała. Często preferowanym sposobem są terapie przyczynowe, jeśli jest taka możliwość. W przeciwnym przypadku konieczne jest zastosowanie terapii objawowej. W aptekach bez recepty dostępna jest szeroka gama leków przeciwdziałających kaszlowi, dostępnych głównie w postaci syropów i tabletek. Aby skutecznie dobrać środek przeciwdziałający duszącemu kaszlowi, niezbędne jest najpierw dokładne zrozumienie rodzaju kaszlu, z którym mamy do czynienia. W przypadku suchego duszącego kaszlu zaleca się leki przeciwkaszlowe, które pomagają hamować kaszel. W przypadku mokrego duszącego kaszlu nie zaleca się tłumienia kaszlu; w takim przypadku warto sięgnąć po syrop ułatwiający wykrztuszanie zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych.