Obturacyjny bezdech senny (OBS) to zaburzenie, które charakteryzuje się okresowym zatrzymaniem lub znacznym zmniejszeniem przepływu powietrza podczas snu. Jest spowodowany częściowym lub całkowitym zamknięciem górnych dróg oddechowych, co prowadzi do przerw w oddychaniu lub płytkiego oddychania. Często występuje chrapanie i niezdrowy sen. Osoby z OBS mają większe ryzyko wystąpienia miażdżycy ze względu na potencjalne powtarzające się niedotlenienie mięśnia sercowego w wyniku przerw w oddychaniu podczas snu. Ponadto, oba te stany mogą prowadzić do poważnych powikłań sercowo-naczyniowych, takich jak choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu. Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej na ten temat!

Czym jest miażdżyca?

Miażdżyca to choroba, która wpływa na duże i średnie tętnice. Jej mechanizm powstawania polega na gromadzeniu lipidów wewnątrz ściany naczyń i tworzeniu blaszki miażdżycowej. To prowadzi do pogrubienia ściany i zwężenia tętnicy, co może ograniczać przepływ krwi przez naczynie.

Tworzenie się takiej blokady w naczyniach zazwyczaj trwa długi czas. Blaszki miażdżycowe mogą rozwijają się w tętnicach już we wczesnej młodości, natomiast objawy kliniczne choroby pojawiają się dopiero po wielu latach. Inną nazwą dla tej choroby jest arterioskleroza.

Jak często występuje miażdżyca?

Pierwsze objawy choroby zazwyczaj pojawiają się pomiędzy 50. a 60. rokiem życia. U jednych osób mogą występować zmiany miażdżycowe o różnym stopniu zaawansowania w różnych tętnicach, a nawet w tej samej tętnicy. Prędkość rozwoju tych zmian jest zmienna i często przejawia się okresowym przyśpieszeniem. Najwcześniejsze zmiany, które można zaobserwować już u dzieci, to bezobjawowe nagromadzenie tłuszczu, które może cofać się lub postępować i prowadzić do powstania blaszek miażdżycowych.

W ostatnich latach zaobserwowano istotne zmiany w epidemiologii miażdżycy. W przeszłości była ona głównie spotykana u starszych mężczyzn, ale obecnie coraz częściej dotyka kobiet, osób młodszych. Również osób w bardzo podeszłym wieku, które doświadczają zawałów serca spowodowanych miażdżycą tętnic wieńcowych. Obserwujemy także znaczny wzrost liczby przypadków miażdżycy w krajach o niskim i średnim poziomie rozwoju gospodarczego.

Gdy miażdżyca dotyka jedną z tętnic wieńcowych, które dostarczają krew do mięśnia sercowego, mówimy o chorobie wieńcowej. Blaszki miażdżycowe powodują zwężenie lub nawet zamknięcie tętnic wieńcowych, co objawia się bólem wieńcowym. Ten ból zazwyczaj występuje podczas wysiłku fizycznego i szybko ustępuje po jego zaprzestaniu. Typowy ból wieńcowy to ból odczuwany za mostkiem, który może promieniować do szyi, żuchwy, lewego barku, lewego ramienia (a nawet dalej wzdłuż nerwu łokciowego do nadgarstka i palców ręki) lub do górnej części brzucha. Ból jest wywoływany przez wysiłek fizyczny lub stres emocjonalny i zazwyczaj trwa kilka minut, a ustępuje w spoczynku. Kiedy blaszka miażdżycowa pęknie, powstaje zakrzep, co może prowadzić do martwicy mięśnia sercowego, czyli zawału serca.

Przyczyny miażdżycy

Na miażdżycę ma wpływ wiele czynników, które sprawiają, że na ściankach naczyń krwionośnych gromadzą się złogi. Czynniki, które prowadzą do rozwoju miażdżycy to:

• predyspozycje genetyczne,
• brak regularnej aktywności fizycznej,
• nadwaga i otyłość,
• uzależnienie od papierosów,
• niewłaściwa dieta,
• nadciśnienie,
• cukrzyca,
• podwyższony poziom cholesterolu LDL i obniżony poziom cholesterolu HDL,
• wysoka homocysteina,
• przewlekły stres,
• przekroczenie 50. roku życia.

Obturacyjny bezdech senny

Obturacyjny bezdech senny to choroba, która powstaje w wyniku powtarzających się zablokowań górnych dróg oddechowych lub zwężenia gardła. Mimo to, mięśnie odpowiedzialne za oddychanie, takie jak przepona, wciąż działają prawidłowo. W rezultacie stężenie tlenu we krwi maleje, co powoduje krótkie epizody przebudzeń, zwykle nie pamiętane przez nas. Skutkiem tego jest gorszy sen, ból głowy po przebudzeniu oraz znaczne zmniejszenie libido. Obturacyjny bezdech senny częściej występuje u osób z nadwagą, przerostem migdałków, deformacją przegrody nosowej. Stwierdza się także większą liczbę przypadków obturacyjnego bezdechu sennego po spożyciu alkoholu wieczorem oraz u osób z niedoczynnością tarczycy. Warto zauważyć, że także oporne na leczenie nadciśnienie tętnicze może wskazywać na obecność obturacyjnego bezdechu sennego. Jednak trzeba zauważyć, że ta uciążliwa dolegliwość może wystąpić również u osób o prawidłowej masie ciała, bez innych czynników ryzyka.

Nasilenie miażdżycy, a obturacyjny bezdech senny

Nasilenie miażdżycy może różnić się w zależności od wielu czynników, w tym stylu życia, czynników genetycznych i obecności innych chorób. Obecność czynników ryzyka miażdżycy, takich jak nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu LDL, palenie tytoniu, otyłość, niezdrowa dieta i brak aktywności fizycznej, przyspiesza rozwój miażdżycy. Niektóre osoby są bardziej podatne na rozwinięcie miażdżycy ze względu na dziedziczenie pewnych genów związanych z metabolizmem lipidów i reakcją naczyń krwionośnych. Niezaprzeczalnie wiek również przyspiesza rozwój choroby. Im starsza osoba, tym większe prawdopodobieństwo rozwinięcia się zaawansowanej miażdżycy. Innym powodem jest obecność chorób towarzyszących. Takich jak cukrzyca, otyłość brzuszna, choroby nerek czy przewlekłe zapalenie układu immunologicznego, może zwiększać ryzyko nasilenia miażdżycy.

Co obturacyjny bezdech senny ma wspólnego z nasileniem miażdżycy?

Obturacyjny bezdech senny, choć występuje niezależnie od miażdżycy, powoduje, że organizm otrzymuje mniejszą ilość tlenu niż jest mu potrzebna. W rezultacie komórki i tkanki cierpią na niedobór tlenu. Warto zauważyć, że niedobór tlenu prowadzi do produkcji dużych ilości wolnych rodników, które powodują stres oksydacyjny. Ten stan z kolei prowadzi do uszkodzeń naczyń krwionośnych oraz powstawania stanów zapalnych. Ponadto, ze względu na powszechne spożycie cukru i węglowodanów w diecie, pojawia się również proces glikacji, który prowadzi do utraty elastyczności i sprężystości ścianek naczyń krwionośnych. W takich warunkach powstają dogodne warunki dla tworzenia blaszek miażdżycowych wewnątrz tętnic.

Obecność blaszek miażdżycowych ściśle wiąże się ze stanami zapalnymi. Im cięższa postać obturacyjnego bezdechu sennego, tym większe jest niedotlenienie, nasilenie stresu oksydacyjnego i obecność czynników zapalnych. W rezultacie można oczekiwać większych i liczniejszych uszkodzeń śródbłonka tętnic, co stwarza lepsze warunki dla gromadzenia się płytek miażdżycowych i prowadzi do rozwoju lub pogłębiania miażdżycy.

Jak leczyć miażdżycę?

Kluczowym aspektem jest obniżenie poziomu cholesterolu, co osiąga się poprzez zmianę stylu życia, nawyków żywieniowych oraz stosowanie leków. W niektórych przypadkach konieczne może być podjęcie leczenia operacyjnego, które obejmuje usunięcie blaszki miażdżycowej, wszczepienie pomostów tętniczo-tętniczych lub procedurę rozszerzenia wewnątrznaczyniowego. Dieta odgrywa niezwykle ważną rolę w zapobieganiu miażdżycy. Wprowadzenie odpowiedniej aktywności fizycznej, zdrowego stylu życia i odpowiedniego sposobu żywienia to kluczowe czynniki w leczeniu tej choroby. Głównym celem jest ograniczenie spożycia tłuszczów, zwłaszcza zwierzęcych, pokarmowego cholesterolu, prostych cukrów i soli. Źródłem energii powinny być produkty zbożowe, szczególnie te z pełnego ziarna.

Jakie są opcje terapeutyczne?

Leczenie obturacyjnego bezdechu sennego opiera się na aktywnym podejściu do zmiany stylu życia, takiej jak redukcja masy ciała u osób z nadwagą i otyłością oraz eliminacja spożywania alkoholu przed snem. Nawet zmniejszenie masy ciała o 10% może skutkować redukcją liczby epizodów bezdechu i spłyconych oddechów o blisko 30%. Dodatkowo, warto unikać snu na plecach i rozważyć stosowanie leków relaksujących mięśnie. Jak w przypadku wielu innych schorzeń, rzucenie palenia ma udowodnione korzystne działanie w leczeniu obturacyjnego bezdechu sennego.

W przypadku ciężkiego przebiegu choroby, mogą być stosowane różne urządzenia, takie jak maszyny CPAP, auto-CPAP i BIPAP, które dostarczają powietrze pod ciśnieniem, utrzymując drożność dróg oddechowych. Dodatkowo, plastyka przegrody nosowej i tonsillektomia mogą być pomocne jako uzupełnienie terapii, poprawiając skuteczność wcześniej wspomnianych aparatów, a w niektórych przypadkach nawet umożliwiając zrezygnowanie z ich stosowania. Jeśli powyższe metody nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, rozważyć można interwencję chirurgiczną. Doświadczony lekarz laryngolog dokładnie identyfikuje przyczynę obturacyjnego bezdechu sennego i proponuje odpowiednie leczenie operacyjne.