Jesień nadeszła, a wraz z nią sezon grypowy. To idealny moment, aby zabezpieczyć się przed wirusami. Szczepionka na grypę – sprawdź dla kogo! Szczepienia przeciwko grypie w Polsce nie są obowiązkowe, ale Ministerstwo Zdrowia sugeruje, że powinny być podawane zarówno dzieciom powyżej 6. roku życia, jak i dorosłym. Istnieją również określone grupy osób, dla których szczepienie jest szczególnie zalecane. Krajowe wytyczne dotyczące tego tematu opierają się na zaleceniach Światowej Organizacji Zdrowia. Pomimo tego, szczepienia przeciwko grypie wciąż budzą wiele kontrowersji.
Czym jest grypa?
Grypa to ostre, zakaźne schorzenie wywołane przez wirusy grypy. Można się nią zarazić drogą kropelkową lub poprzez kontakt z zakażonymi powierzchniami. Okres inkubacji trwa od 1 do 4 dni. Wirusy grypy atakują komórki błony śluzowej dróg oddechowych, gdzie rozmnażają się. To prowadzi do uszkodzenia tkanek, co z kolei sprzyja infekcjom bakteryjnym. Objawy grypy przypominają symptomy wielu innych ostrej infekcji. Obejmują lokalne dolegliwości, takie jak kaszel, ból gardła i katar, a także nagłą gorączkę powyżej 38ºC, dreszcze, bóle mięśniowo-stawowe, ból głowy, ból w klatce piersiowej, ogólne osłabienie, utratę apetytu, nudności i wymioty. Bez powikłań choroba trwa około 7 dni, ale kaszel i złe samopoczucie mogą utrzymywać się nawet ponad 2 tygodnie. Ciężki przebieg grypy może wiązać się z różnymi powikłaniami. Zaliczamy do nich zapalenie płuc i oskrzeli, infekcje ucha środkowego, zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia, zaostrzenie chorób przewlekłych oraz problemy neurologiczne.
Jaką szczepionkę wybrać?
Szczepionka na grypę w Polsce dostępna jest w dwóch postaciach. Specjaliści wytwarzają ja w formie ampułkostrzykawek, oraz jako żywą szczepionkę, która podawana jest w postaci donosowej. Te preparaty zawierają:
- rozszczepione i dezaktywowane wirusy grypy;
- dezaktywowane antygeny powierzchniowe wirusa grypy, w tym hemaglutyninę i neuraminidazę;
- żywy osłabiony wirus grypy, który jest hodowany w jajach kurzych zapłodnionych pochodzących od zdrowych stawów kurzych.
Szczepionka na grypę – jaka jest skuteczność?
Szczepionki przeciw grypie mają za zadanie przygotować nasz system odpornościowy do obrony przed konkretnymi szczepami wirusa grypy. Szczególnie tymi, które są przewidywane jako dominujące w danym sezonie. Wirus grypy jest znany ze swojej zmienności genetycznej. Dlatego też każdego roku szczepionki są modyfikowane, aby skutecznie działać przeciwko najnowszym wariantom tego wirusa. Szacuje się, że szczepionki są skuteczne u około 90 procent osób, które się nimi zaszczepią. Niemniej jednak istnieje ryzyko, że zaszczepiona osoba może zachorować na grypę.
Szczepionka na grypę – tylko jak jesteśmy zdrowi?
Samo szczepienie przeciw grypie nie jest w stanie spowodować zachorowania, ponieważ zawiera ono jedynie nieaktywne fragmenty wirusa grypy. Te fragmenty są wystarczające do pobudzenia naszego układu odpornościowego do wytworzenia przeciwciał przeciwko wirusowi, ale nie są zdolne wywołać choroby. Istnieje jednak możliwość, że w ciągu 1-3 dni po szczepieniu doświadczymy tzw. reakcji poszczepiennej, którą niektórzy mylą z samą chorobą.
Najczęstsze reakcje po szczepieniu obejmują zaczerwienienie skóry w miejscu, gdzie podano szczepionkę, bolesność w ramieniu i obrzęk. W rzadszych przypadkach mogą pojawić się objawy ogólne, takie jak podwyższona temperatura, ból głowy czy bolesność mięśni. Chociaż te objawy są podobne do objawów grypy, ich intensywność jest zdecydowanie mniejsza. Warto zaznaczyć, że tego rodzaju objawy związane ze szczepieniem zazwyczaj szybko ustępują. Jeśli jednak ktoś rzeczywiście zachoruje na grypę tuż po szczepieniu, oznacza to, że w momencie szczepienia już był zakażony wirusem grypy. Jednak jeszcze nie wykazywał objawów choroby, które zazwyczaj pojawiają się po około 3 dniach od zakażenia.
Szczepionka na grypę – wskazania
Szczepienie przeciw grypie pomaga chronić zarówno siebie, jak i innych przed poważnymi komplikacjami związanymi z tą chorobą. Lista wskazań do szczepień przeciwko grypie obejmuje:
- Dzieci powyżej 6. miesiąca życia oraz dorośli z chorobami przewlekłymi, szczególnie cierpiący na choroby przewlekłe;
- pacjenci z obniżoną odpornością.
- osoby po przeszczepie narządów lub tkanek.
- pacjenci z nowotworami układu krwiotwórczego.
- dzieci urodzone z wrodzonymi wadami serca.
- kobiety planujące zajście w ciążę oraz kobiety ciężarne.
- dzieci cierpiące na schorzenia immunologiczno-hematologiczne lub zakażone wirusem HIV.
- osoby powyżej 55. roku życia.
- zdrowe dzieci powyżej 6. miesiąca życia do momentu osiągnięcia pełnoletności.
- osoby, które mają bliski kontakt z osobami starszymi lub dziećmi poniżej 6. miesiąca życia.
- narażeni na zwiększone ryzyko zakażenia w związku z wykonywanym zawodem, takie jak pracownicy służby zdrowia, przedszkoli, żłobków, szkół oraz funkcjonariusze publiczni.
- osoby zamieszkujące w okresie epidemicznym, w tym w domach pomocy społecznej, domach dla osób starszych, zakładach opiekuńczo-leczniczych, ośrodkach opieki paliatywnej, rehabilitacyjnej, leczniczej, leczenia uzależnień, uzdrowiskach oraz hospicjach.
Szczepionka na grypę – przeciwwskazania
Aktualnie uważa się, że jedynym powodem do niewykonywania szczepienia jest alergia na białko jaja kurzego, które jest obecne w niektórych szczepionkach. Osoby, które wcześniej doświadczyły ciężkiej alergicznej reakcji na szczepionkę, również powinny unikać jej podawania. Warto odroczyć szczepienie, jeśli mamy wysoką gorączkę lub jesteśmy bardzo przeziębieni, aby nie obciążać zbytnio naszego układu odpornościowego. Jednakże łagodne objawy, takie jak ból gardła, kaszel lub katar, nie stanowią przeciwwskazań do szczepienia.
Warto zaznaczyć, że osoby cierpiące na przewlekłe schorzenia (takie jak cukrzyca, choroby nerek, osoby po przeszczepach lub z chorobami układu sercowo-naczyniowego) powinny priorytetowo korzystać z okazji do szczepienia. Choroby przewlekłe zwiększają ryzyko ciężkiego przebiegu grypy i rozwijania powikłań. Ponadto sama grypa może znacznie utrudnić leczenie chorób podstawowych. Na przykład wpływając negatywnie na poziom cukru we krwi u pacjentów z cukrzycą lub zwiększając ryzyko odrzutu przeszczepu u osób, które przeszły transplantację narządu.