Spirometria jest niezwykle istotnym narzędziem diagnostycznym w medycynie, szczególnie w przypadku schorzeń układu oddechowego. Do najczęstszych chorób układu oddechowego zaliczamy astmę oskrzelową oraz POChP. Badanie to umożliwia szybką diagnozę oraz ocenę parametrów objętościowych i pojemnościowych płuc, co jest podstawą dla właściwego postawienia diagnozy i monitorowania stanu zdrowia pacjenta. Dzięki spirometrii specjaliści mają możliwość dokładnej oceny wentylacji płuc oraz przepływu powietrza. To z kolei pozwala na wczesne wykrycie ewentualnych patologii i podjęcie odpowiedniego leczenia. W poniższym artykule przyjrzymy się bliżej zasadom przeprowadzania tego badania oraz jego znaczeniu dla pacjentów z różnymi schorzeniami układu oddechowego.
Jak działają zdrowe płuca?
Układ oddechowy pełni kluczową rolę w organizmie, umożliwiając nieustanną wymianę gazową, która jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania wszystkich procesów życiowych. Głównym organem tego układu są płuca, znajdujące się w klatce piersiowej. Ich główną funkcją jest przenoszenie tlenu z powietrza do krwi. Proces rozpoczyna się od drogi, którą musi pokonać powietrze, przechodząc przez nos, tchawicę, oskrzela i oskrzeliki, aż dotrze do pęcherzyków płucnych. To właśnie tam tlenu następuje jego przenikanie do krwi, a następnie jest on rozprowadzany przez cały organizm. Jednocześnie, podczas przemian metabolicznych, powstaje dwutlenek węgla, który jest wydalany z organizmu poprzez tę samą drogę, którą wcześniej przyjął tlen.
Na czym polega badanie spirometryczne?
Spirometria, czyli badanie spirometryczne, stanowi bezbolesną i nieinwazyjną procedurę, służącą do pomiaru objętości i pojemności płuc pacjenta. Ocenia szybkości przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Podczas badania pacjent wykonuje wdechy i wydechy przez specjalny ustnik połączony z urządzeniem zwanych spirometrem. To istotne narzędzie diagnostyczne umożliwia szybką identyfikację poważnych schorzeń układu oddechowego oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia. Wynik spirometrii prezentowany jest w postaci wykresów, które interpretuje lekarz, co pozwala wykryć ewentualne zaburzenia funkcji płuc. Badanie to jest powszechnie wykorzystywane przez lekarzy pulmonologów w celu monitorowania stanu zdrowia pacjentów oraz oceny skuteczności terapii.
Jakie są wskazania do badania spirometrycznego?
Badanie spirometryczne jest zalecane przede wszystkim dla osób powyżej 40. roku życia, które powinny je wykonywać co dwa lata. Szczególnie jeśli doświadczają objawów takich jak duszności, świszczący oddech czy przewlekły kaszel. Dodatkowo, na badanie często kieruje się nałogowych palaczy, osoby narażone na czynniki szkodliwe w miejscu pracy, zawodowych sportowców czy strażaków. Istnieje wiele innych wskazań do spirometrii. Zaliczamy do nich objawy chorobowe układu oddechowego, nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, nieprawidłowości w wynikach innych badań. Oprócz tego za pomocą badania możemy ocenić ryzyko przed planowaną operacją, monitorować leczenie oraz ocenić stanu po przeszczepie płuc lub operacjach klatki piersiowej. Spirometria jest również pomocna w ustalaniu przyczyn duszności, zwłaszcza podczas ataków paniki lub w przypadku niewydolności serca i układu krążenia.
Co przed badaniem?
Aby wyniki badania były wiarygodne, do spirometrii należy się odpowiednio przygotować. Jeżeli pacjent pali papierosy, powinien je odstawić na co najmniej 4 godziny lub cały dzień. Podobnie należy postąpić z alkoholem. Na 2 godziny przed badaniem należy wstrzymać się od jedzenia. W trakcie badania pacjent wykonuje kilka głębokich wdechów. Właśnie dlatego warto zadbać o to, by ubrania nie krępowały naszych ruchów, szczególnie w obrębie tułowia. Ważne jest również to, by do badania przystąpić z unormowanym oddechem. W związku z tym bezpośrednio przed spirometrią nie należy wykonywać intensywnego wysiłku fizycznego. Osoby stosujące leki przeciwastmatyczne mogą być poproszone o to, by je odstawić. Dzieje się tak w sytuacji, gdy spirometria ma być wykonana po inhalacji leku rozkurczającego oskrzela.
Czasami lekarz prosi pacjenta o wyjęcie na czas badania luźnej protezy zębowej, gdyż ta mogłaby utrudniać jego prawidłowe przeprowadzenie. Przed badaniem należy również poinformować lekarza o wszelkich dolegliwościach, które mogą wpłynąć na możliwość wykonywania głębokich wdechów i wydechów, takich jak urazy i dolegliwości bólowe w obrębie klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz mdłości, zawroty głowy czy osłabienie.
Co wykrywa badanie spirometryczne?
Badanie spirometryczne pozwala identyfikować różne typy zaburzeń sprawności wentylacyjnej płuc. Typ restrykcyjny wiąże się ze zmniejszeniem liczby pęcherzyków płucnych, co skutkuje obniżeniem podstawowych pojemności i objętości płuc. Z kolei typ obturacyjny jest związany ze zwężeniem oskrzeli, prowadzącym do ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe i zmniejszenia drożności oskrzeli. W przypadku chorób z obturacją oskrzeli, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc czy astma oskrzelowa, dochodzi do upośledzenia przepływu powietrza w drogach oddechowych. Wynikiem tej nieprawidłowości są objawiające się uczucia duszności. Badanie spirometryczne umożliwia również rozpoznanie i określenie rodzaju zaburzeń wentylacji, ilościową ocenę stopnia upośledzenia czynności układu oddechowego, monitorowanie przebiegu choroby oraz ocenę odpowiedzi na zastosowane leczenie.