Zapalenie oskrzelików to dolegliwość, która często występuje u małych dzieci. Zazwyczaj spowodowane jest przez konkretne typy wirusów, chociaż może pojawić się także z innych przyczyn. Przebieg zapalenia oskrzelików jest zwykle łagodny, a objawy przypominają typowe symptomy przeziębienia. Niemniej jednak, u niektórych pacjentów mogą pojawić się poważne komplikacje zdrowotne, które wymagają hospitalizacji.

Czym jest zapalenie oskrzelików? Jakie są objawy tej dolegliwości? Co prowadzi do rozwoju choroby? Jak przebiega typowo zapalenie oskrzelików u małych dzieci i niemowląt? Jakie testy należy wykonać? Jakie są metody leczenia zapalenia oskrzelików? Czytaj więcej i znajdź odpowiedzi na te wszystkie pytania. 

Czym jest zapalenie oskrzelików?

Ostre zapalenie oskrzelików, nazywane również bronchiolitis, to choroba zakaźna, która charakteryzuje się stanem zapalnym w dolnych częściach dróg oddechowych, szczególnie w drobnych gałęziach oskrzeli, czyli oskrzelikach.

Dolne drogi oddechowe znajdują się poniżej krtani. Składają się z tchawicy, która następnie rozgałęzia się na coraz mniejsze oskrzela i oskrzeliki, które łączą oskrzela z pęcherzykami płucnymi. Oskrzeliki to mikroskopijne, cienkie przewody zbudowane z nabłonka, mięśni gładkich i włókien kolagenowych. Ze względu na ich niewielkie rozmiary, choroby dotykające tych struktur układu oddechowego mogą prowadzić do ich całkowitej blokady, co może skutkować różnymi stopniami trudności w oddychaniu.

Większość przypadków zapalenia oskrzelików występuje u małych dzieci, zwłaszcza u niemowląt i dzieci poniżej drugiego roku życia, przeważnie w okresie jesienno-zimowym. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn hospitalizacji dzieci w dziedzinie pulmonologii. Niemniej jednak, tylko od 1% do 2% pacjentów z zapaleniem oskrzelików wymaga hospitalizacji – większość przypadków przebiega łagodnie i nie wymaga leczenia szpitalnego. Zapalenie oskrzelików jest rzadkie u starszych dzieci i dorosłych, zwykle występuje w połączeniu z innymi schorzeniami dróg oddechowych, takimi jak POChP, astma, rozstrzenie oskrzeli lub ekspozycja na substancje toksyczne.

Jaka jest różnica między zapaleniem oskrzeli, a oskrzelików?

Zapalenie oskrzeli i zapalenie oskrzelików to choroby związane z dolnymi drogami oddechowymi, często wywoływane przez wirusy. Jednakże, w przypadku zapalenia oskrzeli, proces zapalny ma miejsce w większych strukturach oddechowych niż w przypadku zapalenia oskrzelików. Zapalenie oskrzeli występuje zarówno u dzieci, jak i dorosłych, podczas gdy zapalenie oskrzelików głównie dotyka najmłodszych pacjentów. Objawy obu chorób mogą być podobne, ale zapalenie oskrzelików częściej prowadzi do duszności niż zapalenie oskrzeli. W diagnostyce różnicowej należy uwzględnić obie możliwości i podjąć odpowiednie działania diagnostyczne, aby dokładnie określić lokalizację stanu zapalnego.

Czym jest zarostowe zapalenie oskrzelików?

Jest to rzadka dolegliwość, charakteryzująca się zwężeniem lub całkowitą blokadą drobnych dróg oddechowych z powodu ich włóknienia. To prowadzi do nieodwracalnego wyłączenia pewnej części pęcherzyków płucnych z procesu wymiany gazowej, co powoduje pogorszenie funkcji oddechowej pacjenta. Zapalenie oskrzelików włókniste może rozwijać się w wyniku niektórych chorób autoimmunologicznych, ekspozycji na szkodliwe substancje chemiczne, po przeszczepach narządów, lub jako rzadkie powikłanie infekcyjnego zapalenia oskrzelików.

Zapalenie oskrzelików – najczęstsze przyczyny

Najczęstszym powodem ostrego zapalenia oskrzelików są infekcje wirusowe. Choroby oskrzelików spowodowane przez bakterie lub inne patogeny są bardzo rzadkie u dzieci. Natomiast u dorosłych, zapalenie oskrzelików jest częściej obserwowane, często powodowane przez aspirację treści żołądkowej lub ekspozycję na toksyczne substancje. Najwięcej przypadków zapalenia oskrzelików występuje u dzieci między 2. a 6. miesiącem życia, z większą skłonnością do choroby i powikłań u chłopców. Starsze rodzeństwo, uczęszczające do szkoły lub przedszkola, może być źródłem zakażenia. Istnieją również czynniki ryzyka związane z poważniejszymi objawami i powikłaniami, takimi jak:

1. Wczesne urodzenie przed 37. tygodniem ciąży,
2. obecność wrodzonych wad serca,
3. współistnienie innych chorób płuc,
4. wrodzone zaburzenia odpornościowe,
5. narażenie na dym tytoniowy,
6. zachorowanie przed ukończeniem 3. miesiąca życia.
7. Warto zauważyć, że te czynniki ryzyka niekoniecznie oznaczają ciężki przebieg choroby, ale mogą wpływać na nasilenie objawów. Dlatego też, w przypadku wystąpienia niepokojących objawów w tych grupach, konieczna jest natychmiastowa konsultacja lekarska.

Objawy

Zapalenie oskrzelików u dzieci oraz zapalenie oskrzelików u niemowląt często diagnozuje się wyłącznie na podstawie obrazu klinicznego, ponieważ najmłodsi pacjenci nie są w stanie opisać swoich dolegliwości. Dlatego ważne jest, aby zwracać uwagę na wszelkie zmiany w zachowaniu dziecka i rejestrować daty pojawienia się nowych objawów, co ma istotne znaczenie w procesie diagnostyki i leczenia.

Na początkowych etapach choroby, ostre zapalenie oskrzelików często przypomina łagodne objawy przeziębienia. Charakterystyczne symptomy to między innymi: katar, suchy kaszel,
zaczerwienienie tylnej ściany gardła, niewielka gorączka. W większości przypadków te objawy występują w izolacji, a dziecko pozostaje aktywne. Zazwyczaj dolegliwości ustępują samoistnie po około tygodniu. Jednakże, w niektórych przypadkach po kilku dniach od początku objawów kaszel może stać się intensywniejszy, a charakter jego zmienić się na mokry, towarzyszący odkrztuszaniu wydzieliny. Dodatkowo, mogą pojawić się objawy sugerujące duszność, takie jak:

1. przyspieszone oddychanie (tachypnoe),
2. widoczne wciąganie się przestrzeni międzyżebrowych,
3. postękiwanie przy oddychaniu,
4. przerwanie karmienia,
5. zasinienie błon śluzowych,
6. senność.
   W przypadku wystąpienia tych dolegliwości należy natychmiast skonsultować się z lekarzem, ponieważ wskazują one na poważniejszy przebieg choroby, który może wymagać intensywnego leczenia w szpitalu.