Pociągasz nieustannie nosem, a płynąca wydzielina, zwana potocznie katarem, nie daje Ci spokoju? W większości przypadków żółty katar jest wynikiem wirusowych infekcji, takich jak przeziębienie czy grypa, bądź reakcji alergicznych. Choć jest zazwyczaj nieszkodliwy i ustępuje samoistnie, warto zastanowić się, czy jego żółty kolor może wskazywać na konkretną przyczynę.

Jak powstaje katar?

Jama nosowa, którą wyściela błona śluzowa, zawiera gruczoły śluzowe, które nieustannie wytwarzają śluz, dbając o wilgotność i zdrowie wnętrza nosa. Śluz pełni także funkcję ochronną przed zarazkami i innymi czynnikami drażniącymi, które codziennie dostają się do nosa wraz ze wdychanym powietrzem. Podrażnienie błony śluzowej nosa różnymi czynnikami, takimi jak wirusy, bakterie czy alergeny, skutkuje zwiększoną produkcją i uwalnianiem śluzu. W procesie powstawania kataru uczestniczą również inne komórki, mogące dodatkowo wydzielać substancje znanie jako cytokiny, biorące udział w reakcji zapalnej organizmu. Zapalny stan obejmujący nos prowadzi do intensyfikacji produkcji płynu, widocznego w postaci kataru.

W procesie tworzenia kataru odgrywają rolę także naczynia krwionośne, które regulują przekrwienie przewodu nosowego poprzez zwężanie i rozszerzanie się. W wyniku przekrwienia małżowin nosowych dochodzi do utrudnienia swobodnego przepływu powietrza, co często manifestuje się jako uczucie „zatkanej nosa” i niesie ze sobą dyskomfort, ból głowy oraz ogólne osłabienie. Po zwalczeniu stanu zapalnego organizm powraca do równowagi, co przejawia się ustąpieniem objawów kataru.

Dlaczego mam katar?

Są dwie, najczęstsze przyczyny kataru. 

Pierwsza z nich to alergie (alergiczny nieżyt nosa):
Alergeny, takie jak pyłki, sierść zwierząt, kurz czy pokarm, są zazwyczaj nieszkodliwe dla większości ludzi. Jednak w przypadku nadmiernego reagowania układu odpornościowego rozwija się alergia. W przypadku alergii oddechowej, kontakt z alergenami wyzwala uwalnianie histaminy, rozszerzającej naczynia włosowate w nosie. To powoduje przekrwienie błony śluzowej nosa, swędzenie i żółty katar o wodnistej konsystencji.

Druga, nie rzadziej spotykana przyczyna to infekcje wirusowe:
Wirusy są główną przyczyną podrażnienia błony śluzowej nosa i zatok. Po kontakcie z wirusem, błona śluzowa zaczyna wytwarzać przejrzysty śluz, który pomaga zatrzymać wirusa. Jeśli wirus przedostanie się do organizmu, może to prowadzić do przeziębienia lub grypy.

Inne czynniki powodujące katar to:

1. Niskie temperatury;
2. Łzawienie;
3. Ciało obce w nosie;
4. Infekcja zatok (zapalenie zatok);
5. Polipy nosa.

Żółty katar – o co chodzi?

Konsystencja i barwa kataru mogą wykazywać różne odmiany. Alergie, spożywanie pikantnych potraw i ekspozycja na niskie temperatury zazwyczaj powodują bardziej wodnistą sekrecję z nosa, która zazwyczaj ustępuje samoistnie lub po zastosowaniu leków przeciwalergicznych.

W przypadku przeziębienia lub infekcji, błona śluzowa nosa zazwyczaj produkuje gęstszy śluz, czasami również z żółtą wydzieliną, pochodzącą z zatok. Zatoki, to cztery sparowane przestrzenie wewnątrz twarzoczaszki, zwykle wypełnione powietrzem. W przypadku stanu zapalnego wytwarzają śluz, który przepływa z kanałów nosa, pomagając utrzymać zatoki i nos w czystości.

Katar zatokowy może być rezultatem reakcji alergicznej na konkretny alergen, zakażenia wirusowego lub bakteryjnego. Może być także spowodowany czynnikiem niezakaźnym, na przykład wadami anatomicznymi w budowie nosa. Oprócz charakterystycznych objawów kataru, pojawia się ból głowy, nasilający się przy pochylaniu. W trakcie badania lekarskiego można stwierdzić u pacjenta bolesność uciskową w obszarze zatoki dotkniętej stanem zapalnym.

Zapalenie zatok

Stan zapalny zatok zazwyczaj jest rezultatem wirusowej infekcji górnych dróg oddechowych, a jedynie w 2% przypadków komplikuje się bakteryjnym zapaleniem zatok. Szacuje się, że około 90% pacjentów nieuzasadnienie otrzymuje receptę na antybiotyk od lekarza pierwszego kontaktu. W większości przypadków diagnoza opiera się na ocenie stanu pacjenta.

Objawy ostrego bakteryjnego zapalenia zatok i przewlekłej wirusowej infekcji górnych dróg oddechowych są do siebie bardzo zbliżone, co często skutkuje błędnym rozpoznaniem przypadków infekcji wirusowych jako bakteryjne zapalenie zatok. Żółta wydzielina z nosa w większości sytuacji jest wynikiem infekcji, niekoniecznie bakteryjnej. Barwa żółta wydzieliny jest rezultatem walki komórek odpornościowych z patogenami, a także procesem usuwania „zjedzonych zarazków”, martwych komórek i uszkodzonych tkanek.

Żółty katar u dzieci

Żółty katar u malucha najczęściej wynika z trwającej infekcji, choć rzadko może mieć podłoże w zapaleniu zatok. Zatoki dziecka rozwijają się w pełni dopiero w późnym okresie nastoletnim. W większości przypadków u dzieci stwierdza się wirusową infekcję górnych dróg oddechowych, która ustępuje po zastosowaniu terapii wspomagającej i okresie odpoczynku.

Niemowlęta oraz małe dzieci są bardziej narażone na różne infekcje z uwagi na nie w pełni rozwinięte układy, takie jak oddechowy, oraz rozwijający się system immunologiczny. Czynniki środowiskowe, takie jak przedszkola i żłobki, również sprzyjają występowaniu infekcji. Dlatego istotne jest, aby nie bagatelizować żadnych objawów infekcji u najmłodszych. Katar, który ścieka po gardle, może szybko prowadzić do powikłań, takich jak zapalenie ucha czy infekcje dolnych dróg oddechowych, takie jak zapalenie oskrzeli czy płuc.

Gęsty żółty katar może sprawić trudności w oddychaniu i jedzeniu dla małych dzieci, zwłaszcza dla tych karmionych piersią. Dlatego warto podjąć leczenie wspomagające na wczesnym etapie infekcji, aby zapobiec jej rozwojowi i złagodzić dolegliwości malucha.