Kamienie migdałkowe to skamieniałe masy powstające z nabłonka i komórek układu odpornościowego znajdujących się w zagłębieniach migdałków. Choć zazwyczaj bezobjawowe, mogą czasami powodować nieprzyjemne dolegliwości, takie jak nieświeży oddech, nieprzyjemny posmak w ustach czy ból gardła. Leczenie polega na mechanicznym usunięciu kamieni oraz przeprowadzeniu kryptolizy. W profilaktyce powstawania kamieni migdałkowych ważną rolę odgrywają preparaty roślinne. Czytaj więcej!

Jak powstają kamienie migdałkowe?

Przewlekłe lub nawracające zapalenie migdałków podniebiennych może prowadzić do zmian strukturalnych w kryptach migdałków. Takich jak ich poszerzenie, włóknienie, blizny i zrosty. W wyniku tego procesu, liczne komórki układu odpornościowego oraz złuszczone komórki nabłonka mogą gromadzić się w kryptach migdałków. Te masy komórkowe mogą powiększać się i blokować ujścia krypt, tworząc wewnątrz nich czopy. W niezwykle rzadkich przypadkach, czopy mogą ulec zwapnieniu, tworząc kamienie migdałkowe. Kamienie migdałkowe są nazywane również czopami migdałkowymi lub detrytami. To małe grudki o białym, żółtawym lub zielonkawym kolorze, zwykle o rozmiarze kilku do kilkunastu milimetrów. Mogą występować jednostronnie lub obustronnie. Kamienie mają zwartą konsystencję, ale są miękkie i łatwo można je rozetrzeć. Inne czynniki, które mogą wpływać na tworzenie się kamieni migdałkowych, to m.in. choroba refluksowa przełyku, zapalenie zatok, reakcje alergiczne, niewłaściwa higiena jamy ustnej oraz suchość w jamie ustnej.

Kamienie migdałkowe – objawy

Kamienie migdałkowe często nie wywołują żadnych objawów, szczególnie gdy mają niewielkie rozmiary. Jednak większe kamienie mogą powodować następujące dolegliwości:

• Powracający nieświeży oddech (halitoza).
• Nieprzyjemny, często metaliczny posmak w ustach.
• Ból gardła, który czasem promieniuje do ucha.
• Uczucie przeszkody w gardle oraz trudności w połykaniu.
• Napady kaszlu.
• Stan zapalny migdałka, który charakteryzuje się zaczerwienieniem i zniekształceniem obrysu migdałka, będącym wynikiem ucisku lub nadkażenia kamienia migdałkowego.

Najpowszechniejszym i najbardziej uciążliwym objawem zgłaszanym przez pacjentów cierpiących na kamienie migdałkowe jest uporczywy i nieprzyjemny zapach z ust. Powstaje on w wyniku rozkładu materii organicznej przez bakterie beztlenowe, które znajdują się na powierzchni migdałków. Nawet regularne mycie zębów i płukanie jamy ustnej środkami antyseptycznymi nie są w stanie skutecznie pozbyć się tego nieprzyjemnego zapachu.

Obecność kamieni migdałkowych oraz związana z nimi infekcja bakteryjna mogą prowadzić do powstania ropnia migdałka. Szczególnie u nastolatków i młodych dorosłych. Chorym towarzyszy wówczas silny, jednostronny ból migdałka, który może promieniować do ucha. Wraz z tymi objawami często występuje wysoka gorączka, dreszcze, ból głowy, trudności z otwarciem ust (szczękościsk) oraz problemy z połykaniem śliny. Obrzęk może się rozprzestrzeniać na tkanki miękkie twarzy i szyi. W przypadku takiego stanu konieczna jest konsultacja lekarska, a czasami nawet hospitalizacja lub interwencja chirurgiczna.

Rozpoznanie

Większość kamieni migdałkowych, które znajdują się na powierzchni migdałków, można łatwo zidentyfikować poprzez bezpośrednie oględziny jamy ustnej. Jednak w przypadku niewielkich kamieni, które są ukryte pod błoną śluzową migdałków i nie wywołują objawów, diagnoza może być trudna. Czasami podejrzenie kamieni migdałkowych może wynikać jedynie z obecności nieświeżego oddechu. Gdy kamienie migdałkowe są głęboko zakotwiczone w tkance migdałków, ich obecność może być potwierdzona za pomocą technik obrazowych, takich jak zdjęcia rentgenowskie lub tomografia komputerowa. Jednak te badania nie są używane bezpośrednio do diagnozowania kamieni migdałkowych, ponieważ zazwyczaj są one przypadkowo odkrywane podczas obrazowania przeprowadzanego z innego powodu.

Leczenie

W większości przypadków, jeśli kamienie migdałkowe są bardzo małe i nie powodują żadnych objawów, leczenie nie jest konieczne. Niewielkie kamienie migdałkowe często mogą być usunięte poprzez odkasływanie lub odchrząkiwanie. Jednak jeśli pacjent doświadcza nieprzyjemnych objawów, może być konieczna interwencja medyczna. Istnieje kilka metod leczenia kamieni migdałkowych, a do najczęściej stosowanych należą:

Jednym z doraźnych sposobów leczenia kamieni migdałkowych jest regularne płukanie jamy ustnej i gardła. Może to obejmować stosowanie roztworu soli fizjologicznej, wody utlenionej, naparu z szałwii lub środków antyseptycznych, takich jak roztwór z chlorheksydyny. Energiczne płukanie gardła może pomóc w usuwaniu małych kamieni znajdujących się blisko powierzchni migdałków. Jednak ta metoda może być czasochłonna, ponieważ kamienie migdałkowe mają tendencję do ponownego pojawiania się po około 1-20 dniach.

Inną metodą jest manualne usuwanie kamieni migdałkowych, które polega na delikatnym, ale stanowczym uciskaniu błony śluzowej migdałka wokół kamienia za pomocą szpatułki lub patyczka higienicznego. Można również skorzystać z irygatora do usunięcia kamieni migdałkowych. W przypadku większych kamieni może być konieczne łyżeczkowanie, które zwykle wykonuje się w gabinecie lekarskim.

Inne metody leczenia obejmują kryptolizę laserową, w której wykorzystuje się laser CO2 do wygładzenia powierzchni migdałków poprzez zamknięcie krypt. Może być również stosowana kryptoliza koblacyjna, w której fale radiowe przekształcają roztwór soli w naładowane jony, które przecinają tkankę migdałków w celu zamknięcia krypt. Obie te metody mogą być wykonywane w znieczuleniu miejscowym.

W rzadkich przypadkach, gdy żadne inne metody nie przynoszą skutku, a objawy są bardzo uciążliwe, można rozważyć tonsillektomię – chirurgiczne usunięcie migdałków. Jednak jest to ostateczność i stosuje się je tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdy inne metody zawiodły i dolegliwości znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie pacjenta.

Profilaktyka jest ważna!

Warto mieć na uwadze, że kamienie migdałkowe często powracają, pomimo zastosowania różnych form leczenia. Dlatego tak istotna jest skuteczna profilaktyka, która obejmuje następujące środki zapobiegawcze:

1. Prawidłowa higiena jamy ustnej,
2. właściwa dieta,
3. właściwe nawodnienie organizmu,
4. regularne zabiegi higienizacyjne,
5. unikanie palenia papierosów,
6. prawidłowe leczenie stanów zapalnych migdałków i gardła.