Czynnikami wywołującymi zapalenie zatok są głównie bakterie lub wirusy. Znana jest jednak również etiologia grzybicza, która stanowi od 9% do 40% wszystkich przypadków zapalenia zatok przynosowych. Grzybicze zapalenie zatok dzieli się na inwazyjne i nieinwazyjne. Jest to choroba, która może się pojawić u osób zmagających się z przewlekłym zapaleniem zatok. Oprócz tego może się rozwinąć także u pacjentów, którzy przeszli leczenie stomatologiczne.

Grzybicze zapalenie zatok – odmiana inwazyjna 

Odmianę inwazyjną dzielimy na formy ostre, przewlekłe i ziarniniakowe. Do tej grupy zalicza się przede wszystkim zapalenie grzybicze, które znane jest jako piorunujące. Może prowadzić do martwicy niedokrwiennej tkanek. Postać inwazyjna wymaga leczenia operacyjnego wraz z farmakoterapią. 

Grzybicze zapalenie zatok – odmiana nieinwazyjna

Do form nieinwazyjnych należą grzybiak, zwany również kulą grzybiczą – mycetomą, oraz alergiczne zapalenie zatok. Postać ta przebiega bez naciekania błony śluzowej. Leczenie opiera się na zabiegu operacyjnym, jednak bez wspomagającej farmakoterapii. 

Sprawcy grzybicy zatok 

Grzybicze zapalenie nosa i zatok może być spowodowane przez 50 różnych gatunków grzybów. Większość z nich należy do rodzin pleśniowych. Patogeny grzybicze, które najczęściej kolonizują zatoki to: 

• Aspergillus 
• Fusarium 
• Mucorales 
• Candida
• Alternaria 

Czynniki sprzyjające rozwojowi grzybicy zatok

• Obniżona odporność organizmu z powodu chorób, takich jak AIDS lub stosowanie leków immunosupresyjnych po transplantacji narządów, powoduje większe ryzyko infekcji grzybiczych.
• Cukrzyca w wyniku której, występuje zwiększone stężenie glukozy we krwi, osłabia funkcjonowanie układu odpornościowego i sprzyja rozwojowi infekcji grzybiczych.
• Zaburzenia w strukturze zatok – takie jak skrzywienie przegrody nosowej, obecność polipów, zmiany zapalne lub zaburzenia odpływu wydzieliny z zatok, a tym mogą sprzyjać rozwojowi grzybicy.
• Długotrwałe stosowanie antybiotyków zaburza równowagę flory bakteryjnej w organizmie, co może sprzyjać rozwojowi infekcji grzybiczych.
• Przewlekłe zapalenia zatok mogą osłabić układ odpornościowy.
• Osoby pracujące w wilgotnych, zatłoczonych miejscach, takich jak garaże, magazyny, piwnice, kopalnie, czy osoby pracujące w ogrodnictwie, mogą być bardziej narażone na infekcje grzybicze.
• Stany alergiczne czasami prowadzą do stanu przewlekłego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok, co sprzyja rozwojowi infekcji grzybiczych.
• Osoby palące papierosy są bardziej narażone na infekcje grzybicze, ponieważ nikotyna wpływa na funkcjonowanie układu odpornościowego i osłabia ochronne mechanizmy organizmu.

Grzybicze zapalenie zatok – objawy 

• Ból okolicy zatok i głowy;
• nieprzyjemnym zapach z ust;
• uczucie zatkanego nosa i jego obrzęk;
• katar;
• obrzęk powiek;
• uczucie spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła;
• osłabienie.

Jakich lokalizacji dotyczy grzybicze zapalenie zatok? 

Najczęściej dotyczy to zatok przynosowych, szczególnie komórek sitowych, które znajdują się między oczami i nosową częścią czaszki. Grzybicze zapalenie zatok może jednak również wystąpić w innych zatokach, takich jak zatoki klinowe znajdujące się za zatokami przynosowymi lub zatoki szczękowe. Zatoki szczękowe znajdują się w policzkach. Jednak te przypadki są znacznie rzadsze niż grzybicze zapalenie zatok przynosowych. W przypadku podejrzenia grzybiczego zapalenia zatok, ważne jest jak najszybsze skonsultowanie się z lekarzem laryngologiem, aby zapobiec dalszemu rozwojowi infekcji i uniknąć poważniejszych powikłań.

Grzybice zapalenie zatok – diagnostyka 

Diagnostyka grzybiczego zapalenia zatok obejmuje kilka kroków, które pomagają zidentyfikować obecność grzybów i określić ich rodzaj. Oto kilka najczęściej stosowanych metod diagnostycznych:

Badanie kliniczne jamy nosowo-zatokowej, pozwala ocenić obecność objawów sugerujących grzybicze zapalenie zatok, takich jak ból i ciężkość w okolicy zatok, upławy z nosa, bóle głowy i gorączka.

Endoskopowe badanie zatok polega na wprowadzeniu cienkiego, elastycznego urządzenia optycznego (endoskopu) do jamy nosowo-zatokowej, co pozwala na bezpośrednią wizualizację i ocenę stanu zatok.

Tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI) umożliwiają uzyskanie bardziej szczegółowego obrazu zatok, co może pomóc w wykryciu zmian związanych z grzybiczym zapaleniem zatok.

Testy laboratoryjne, podczas których pobiera się próbki wydzieliny z nosa lub zatok i poddaje się badaniom mikrobiologicznym w celu wykrycia obecności grzybów. Najczęściej stosowanymi testami są hodowla grzybów na pożywce lub testy immunologiczne, takie jak testy ELISA.

Biopsja, która jest konieczna w niektórych przypadkach, aby określić rodzaj grzyba i ustalić optymalne leczenie.

Wszystkie te metody diagnostyczne są stosowane w celu ustalenia właściwej diagnozy i wdrożenia odpowiedniego leczenia. W przypadku podejrzenia grzybiczego zapalenia zatok, ważne jest jak najszybsze skonsultowanie się z lekarzem laryngologiem, aby uniknąć poważniejszych powikłań. Bardzo ważna jest kolejność – najpierw pobiera się materiał do badań, potem szybko włącza się leczenie empiryczne, następnie po otrzymaniu wyników (nawet tylko wstępnych) stosuje się już celowany lek przeciwgrzybiczy.

Grzybicze zapalenie zatok – leczenie

Leczenie grzybiczego zapalenia zatok obejmuje stosowanie leków przeciwgrzybiczych, które zwalczają grzyby i zmniejszają stan zapalny. Oto kilka najczęściej stosowanych metod leczenia:

• Leki doustne w postaci tabletek lub kapsułek są najczęściej stosowane w przypadku grzybiczego zapalenia zatok. Najczęściej stosowane leki to itrakonazol, flukonazol i posakonazol.

• Leki do stosowania miejscowego w postaci kropli do nosa lub aerozolu mogą pomóc w leczeniu grzybiczego zapalenia zatok. Najczęściej stosowanymi lekami są amfoterycyna B, mikonazol i flukonazol.

• W niektórych przypadkach chirurgiczne usunięcie zmian grzybiczych może być konieczne w celu uzyskania skutecznego leczenia.

• Leczenie objawowe może obejmować stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, które pomagają w zmniejszeniu bólu i stanu zapalnego.