Czym jest zespół pustego nosa?

Zespół pustego nosa jest rzadką i kontrowersyjną chorobą, która dotyczy nosa i zatok przynosowych. Jego historia sięga lat 90. XX wieku, kiedy to dwóch badaczy, Eugen Kern i Monika Stenkvist, zauważyło u niektórych pacjentów specyficzne objawy po zabiegach laryngologicznych, sugerujące istnienie u nich postaci wtórnego zanikowego nieżytu nosa. Pojęcie zespołu pustego nosa nie jest jednoznaczne i ciągle budzi kontrowersje wśród specjalistów. Istnieją różne definicje tej choroby, ale najczęściej opisuje się ją jako zaburzenie związane z niedoborem tkanki nosowej lub brakiem odpowiedniej objętości tkanek w nosie, co prowadzi do uczucia pustki, suchości i niedostatecznej wentylacji nosa.

Zespół pustego nosa – skąd się bierze?

Zespół pustego nosa jest chorobą, której przyczyny nie są do końca znane. Jednak, istnieje przypuszczenie, że może on powstać w wyniku chirurgicznej resekcji części małżowin nosowych lub innych zabiegów chirurgicznych w obrębie jamy nosowej, takich jak turbinoplastyka. Zabieg turbinoplastyki jest często stosowany w przypadku pacjentów z przewlekłym nieżytu nosa, który nie ustępuje na skutek leczenia farmakologicznego. Polega na zmniejszeniu objętości małżowin nosowych w celu poprawy wentylacji nosa. Jednakże, jak już wcześniej wspomniano, zabieg ten może prowadzić do powstania zespołu pustego nosa. Innymi czynnikami ryzyka, które mogą wpłynąć na rozwój zespołu pustego nosa. Do nich należą m.in. wykonywanie wielu zabiegów operacyjnych w obrębie jamy nosowej, radioterapia, choroby autoimmunologiczne, a także choroby związane z zaburzeniem hormonalnym. 

Jakie objawy daje zespół pustego nosa?

Zespół pustego nosa może objawiać się różnymi objawami, ale najczęściej objawami klinicznymi są niedrożność nosa, suchość, strupy w nosie oraz utrzymujące się uczucie duszności. Pacjenci zgłaszają uczucie pustki i trudności z wentylacją nosa, pomimo braku przeszkód anatomicznych w jamie nosowej. Inne objawy mogą obejmować:

• uczucie przewiewu i chłodu w nosie;
• ból głowy;
• zmęczenie;
• bezsenność;
• zaburzenia koncentracji;
• zaburzenia nastroju, np. depresja;
• suchość gardła;
• trudności z oddychaniem przez nos;
• zwiększona wrażliwość na zimno i suche powietrze;
• zaburzenia smaku i węchu.

Niektórzy pacjenci z zespołem pustego nosa mogą mieć również problemy z oddychaniem przez usta, szczególnie podczas snu, co może prowadzić do bezdechu sennego i innych poważnych zaburzeń snu. Objawy zespołu pustego nosa mogą się pogłębiać wraz z upływem czasu i prowadzić do znacznego pogorszenia jakości życia. Mogą utrzymywać się tygodniami, miesiącami, a nawet kilka lat po operacji nosa. 

Jak rozpoznać zespół pustego nosa?

Dotychczas nie pojawiły się jasne kryteria rozpoznawania zespołu pustego nosa ani nie są podawane konkretne badania, dzięki którym możliwa byłaby diagnostyka tej jednostki. Z wymienionych względów zespół pustego nosa rozpoznaje się u pacjentów, biorąc pod uwagę to, że przeszli oni jakiś zabieg, a w szczególności turbinektomię. Zanim u chorego lekarz rozpozna zespół pustego nosa, najpierw wyklucza inne, częstsze możliwe przyczyn, które wywołują chorobę. 

Leczenie

Ze względu na kontrowersyjność choroby, leczenie zespołu pustego nosa jest trudne i zależy od nasilenia objawów. Często obejmuje ono stosowanie miejscowych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, nawilżanie błony śluzowej nosa oraz w niektórych przypadkach rekonstrukcję tkanek nosowych. W cięższych przypadkach stosuje się leki przeciwbólowe, leki przeciwdepresyjne i terapię behawioralną.
W lekkich przypadkach zespołu pustego nosa, stosuje się miejscowe leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, które pomagają zmniejszyć ból i obrzęk błony śluzowej nosa. Warto również stosować nawilżające krople do nosa, aby złagodzić suchość i uczucie pustki w nosie. W cięższych przypadkach, leczenie zespołu pustego nosa może wymagać rekonstrukcji tkanek nosowych, aby przywrócić prawidłowy przepływ powietrza przez nos. Istnieją różne metody rekonstrukcji, w tym przeszczepy tkanki z innych części ciała, takie jak chrząstka z małżowiny usznej, czy implanty.

Czy można zapobiegać? 

Istnieją pewne sposoby, które mogą pomóc w zapobieganiu zespołowi suchego nosa lub łagodzeniu jego objawów.

Zadbaj o odpowiednie nawilżenie!  Dobrym rozwiązaniem jest stosowanie nawilżaczy powietrza, szczególnie w sezonie grzewczym, gdy powietrze w pomieszczeniach jest suche.

Unikaj palenia tytoniu! Zarówno tytoń jak i inne drażniące substancje, mogą podrażniać błonę śluzową nosa i powodować suchość.

Regularnie nawilżaj błonę śluzową nosa! Pomogą w tym krople nawilżające do nosa, szczególnie w przypadku przebywania w suchym, klimatyzowanym lub ogrzewanym pomieszczeniu.