Każdy z nas kicha, ponieważ jest to jedna z naturalnych reakcji obronnych naszego organizmu. Kichanie pozwala oczyścić nos z alergenów oraz drobnoustrojów. Jest często sygnałem rozwijającej się infekcji lub typowym symptomem alergii. Jednak może również być reakcją na zmianę warunków atmosferycznych czy reakcją na intensywne światło słoneczne. Zdarza Ci się, że po wyjściu na zewnątrz w słoneczny dzień zaczynasz kichać kilka razy pod rząd lub bardzo głośno? Zastanawiasz się dlaczego się tak dzieje?  Jest to Zespół ACHOO (ang. Autosomal dominant Compelling Helio-Ophthalmic Outburst syndrome) częste, choć słabo zrozumiane zjawisko reakcji kichania na nagłe światło, zwłaszcza słoneczne. Objawia się pojedynczym kichnięciem lub serią kichnięć, zdarzających się nawet do 40 razy! 

Dlaczego kichamy?

Kichanie stanowi naturalną odpowiedź obronną, która pomaga usuwać potencjalne niebezpieczeństwa, takie jak drobnoustroje, pyłki i alergeny. Jest to automatyczna reakcja, która nie zależy od naszej woli. Gdy bodziec drażni błonę śluzową nosa, inicjuje to sekwencję zdarzeń: mięśnie brzucha i międzyżebrowe napinają się, co powoduje ucisk na płuca i zwiększenie ciśnienia w klatce piersiowej. Następnie tylna część języka unosi się delikatnie, a człowiek wyrzuca z siebie chmurę drobinek z prędkością dochodzącą nawet do 40 km/h!

Zespół ACHOO

Kichanie w odpowiedzi na światło słoneczne występuje nawet bez fizycznego drażniącego czynnika na błonę śluzową nosa. Jest to zjawisko powszechne – szacuje się, że dotyka ono od 18 do 35% ludzi, zwykle częściej kobiet i osób o europejskim pochodzeniu. Pierwsze opisy kichania pod wpływem słońca sięgają IV wieku p.n.e., a ich autorem był Arystoteles. W latach 50. XX wieku francuski okulista Jean Sedan potwierdził te obserwacje, zauważając, że niektórzy pacjenci gwałtownie kichają podczas badania oftalmoskopem (narzędzie do oglądania oka przy pomocy światła).

Zjawisko kichania w reakcji na słońce zostało sklasyfikowane jako zespół ACHOO, znane również jako autosomalny posłoneczny syndrom intensywnego kichania (APSIK). Chociaż mechanizm tego zjawiska nie jest w pełni zrozumiany, to wiadomo, że dziedziczy się on w sposób autosomalny dominujący. Innymi słowy, jeśli jeden z rodziców ma skłonność do kichania pod wpływem słońca, istnieje 50% szans, że ta cecha zostanie odziedziczona przez ich potomstwo.

Jak rozumieć zespół ACHOO?

Mechanizm kichania pod wpływem światła słonecznego nie jest w pełni zrozumiany. Głównie dlatego, że badania naukowe nad tym zjawiskiem są ograniczone, uznając je za niewystarczające dla wzbogacenia wiedzy medycznej.

Teoria, która wydaje się najbardziej prawdopodobna w wyjaśnieniu kichania na słońcu, opiera się na hipotezie jednoczesnej aktywacji nerwu wzrokowego i nerwu trójdzielnego. Według dostępnych dowodów naukowych, impuls świetlny pobierany przez nerw wzrokowy, który przebiega blisko nerwu trójdzielnego, odpowiedzialnego za unerwienie nosa. W efekcie organizm może błędnie zinterpretować świetlne bodźce jako sygnał podrażnienia jamy nosowej, co prowadzi do reakcji w postaci kichania.

Melanopsyna, światłoczułe białko zbierające impulsy świetlne z siatkówki oka, może również być zaangażowana w mechanizm kichania na słońcu. To właśnie ona odpowiada za widzenie pozawzrokowe i synchronizację rytmu dobowego z warunkami oświetlenia otoczenia.

Istnieją także inne hipotezy tłumaczące zespół ACHOO, takie jak stymulacja kory wzrokowej czy nerwu rogówkowego. Jednak wnioski te opierają się na niewielkich badaniach, często przeprowadzanych na małych grupach pacjentów. Dlatego też wymagają one dalszych badań na większej próbie populacji, aby uzyskane obserwacje mogły zostać uznane za wiarygodne dowody naukowe.

Czy zespół ACHOO może być niebezpieczny?

Samo kichanie na słońcu nie stanowi bezpośredniego zagrożenia. Jak dotąd nie udało się powiązać go z żadną znaną chorobą. Pojawiły się raporty sugerujące możliwy związek między kichaniem na słońce a napadami padaczkowymi, które mogą mieć podobne podłoże genetyczne. Ta teoria jednak nie otrzymała jeszcze oficjalnego potwierdzenia. Mimo to, kichanie w odpowiedzi na słońce może stanowić pośrednie zagrożenie. Pilotów i kierowców uznaje się za szczególnie narażonych. Gwałtowne kichnięcie, spowodowane nagłym światłem słonecznym, może doprowadzić do utraty kontroli nad pojazdem. Chwilowa utrata wzroku może prowadzić do poważnych wypadków.

Inną sytuacją, w której kichanie na światło może być niebezpieczne, są procedury medyczne. Dotyczy to zarówno drobnych zabiegów stomatologicznych, jak i poważniejszych operacji. Kichanie podczas działania lampy dentystycznej może spowodować mikroobrażenia w jamie ustnej. W przypadku pacjentów po ciężkich operacjach, którzy budzą się z narkozy pod intensywnym światłem sal operacyjnych, kichanie może prowadzić do rozerwania rany pooperacyjnej lub dodatkowych urazów związanych ze wzrostem ciśnienia wewnątrz czaszki, gałek ocznych lub jamy brzusznej.