Na zdrowie! Znowu kichnąłeś? Najczęściej kichanie to reakcja na podrażnienie błony śluzowej górnych dróg oddechowych. Dzięki temu możliwe jest oczyszczanie tego obszaru i zabezpieczenie przed substancjami, które mogą je drażnić. Mimo że ten odruch pełni rolę naturalnej obrony, w pewnych sytuacjach kichanie i pocieranie nosa może być uciążliwe. Jakie są przyczyny kichania? Czy jest sens zapobiegać temu zjawisku?
Przyczyny kichania – dlaczego kichamy?
Kichanie stanowi jeden z naturalnych mechanizmów obronnych ludzkiego organizmu. Najczęściej jest wywoływane przez drażnienie delikatnej śluzówki nosa, której reakcją jest uruchomienie tego odruchu obronnego. Kiedy drobnoustroje, alergeny lub pyłki dostaną się na błonę śluzową, informacja o tym niebezpieczeństwie przekazywana jest do mózgu. W rezultacie tego procesu zachodzącego w naszym organizmie, mięśnie klatki piersiowej zaciskają się po wdechu, co prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnętrznego i gwałtownego nacisku na struny głosowe. To z kolei generuje intensywny wyrzut powietrza przez nos, towarzyszący charakterystycznemu odgłosowi, który stanowi swoisty sposób na usunięcie potencjalnie szkodliwych substancji z dróg oddechowych.
Warto zauważyć, że kichanie, mimo że jest naturalnym mechanizmem obronnym, może w niektórych sytuacjach stawać się uciążliwe, zwłaszcza gdy staje się chroniczne. Dlatego ważne jest zrozumienie, co może spowodować kichanie, oraz poszukiwanie skutecznych i bezpiecznych metod radzenia sobie z tym zjawiskiem.
Czynniki wywołujące kichanie
Mimo że ataki kichania zazwyczaj są związane z alergią lub obecnością mikroorganizmów (infekcja wirusowa, bakteryjna lub grzybicza), mogą być spowodowane także innymi czynnikami. Przyczyny kichania to długa lista. Pewne bodźce mają ogólny charakter (na przykład wdychanie pieprzu), podczas gdy inne mogą dotyczyć tylko określonej grupy pacjentów. Możemy wyróżnić kilka rodzajów kichania:
- infekcyjne (bakteryjne, grzybicze, wirusowe, na przykład kichanie przy COVID-19);
- alergiczne (zwłaszcza w przypadku częstego kichania, przyczyny zwykle związane są z uczuleniem na konkretne substancje w otoczeniu);
- wynikające z obecności obcego ciała w nosie (na przykład owad, kurz, pyłek);
- spowodowane drażniącymi zapachami;
- z powodu przesuszenia błony śluzowej nosa i gardła (np. w sezonie grzewczym lub przy odwodnieniu);
- jako reakcja na nagłą zmianę temperatury;
- wywołane intensywnym światłem (tzw. kichanie na słońce) – zespół ACHOO, w którym odruch kichania związany jest z nerwem wzrokowym;
- po spożyciu alkoholu / kichanie po jedzeniu (związane z uwalnianiem histaminy).
Co oznacza kichanie?
W większości przypadków, występowanie kichania jest związane z obecnością drażniących czynników w jamie nosowej. Dlatego nadmierna ilość ataków kichania może wskazywać na alergię lub początkową fazę infekcji. Wodnisty wydzielinowy katar oraz kichanie są typowymi objawami alergii. Często towarzyszą im także symptomy takie jak świąd w oczach, katar oraz łzawienie oczu. Jeżeli katar jest gęsty i utrzymuje się długo, a kichanie jest uporczywe, to najprawdopodobniej związane jest to z obecnością infekcji i mikroorganizmów. Jeśli te symptomy nie ustępują po okresie tygodnia, zaleca się skonsultowanie się z lekarzem. Ciągłe objawy kataru i kichania mogą sygnalizować obecność przewlekłych schorzeń zatok. Jak również występowanie polipów, guzów lub innych nieprawidłowości, takich jak zaburzenia w układzie krążenia. W takim przypadku ważne jest podjęcie odpowiednich kroków diagnostycznych i terapeutycznych.
Przyczyny kichania u dzieci
Nagminne kichanie u dzieci, tak samo jak u dorosłych, zazwyczaj jest przyczyną alergii bądź przeziębienia. W przypadku noworodków i niemowląt, częste kichanie może wynikać z różnych czynników, co często wywołuje niepokój u rodziców. Niemniej jednak, kichanie u noworodka zazwyczaj świadczy o normalnym funkcjonowaniu mechanizmów obronnych organizmu, których celem jest oczyszczanie błony śluzowej nosa. Dla nowonarodzonego dziecka, kurz, pyłki i samo oddychanie powietrzem są nowością, co może prowadzić do częstego kichania. Z biegiem czasu ilość kichnięć u noworodka maleje, jednak niemowlęta kichają zdecydowanie częściej niż starsze dzieci. U niemowląt kichanie jest rezultatem mniejszych rozmiarów i jeszcze niepełnej dojrzałości dróg oddechowych. Delikatny nos malucha jest bardziej podatny na zatykanie się i podrażnianie, co z kolei motywuje potrzebę jego regularnego oczyszczania. Kichanie u niemowląt może również wynikać z dostawania się mleka do nosa podczas karmienia piersią. U niektórych maluchów obserwuje się kichanie podczas ząbkowania, zazwyczaj towarzyszące kaszlowi i stanowi stan podgorączkowy.
Czy można powstrzymywać kichanie?
Powstrzymywanie kichania jest niewskazane, ponieważ odruch stanowi naturalną reakcję obronną organizmu, mającą na celu oczyścić błonę śluzową nosa. Zaniechanie tego odruchu prowadzi do nagłego wzrostu ciśnienia w drążkach oddechowych. W przypadku odczuwania bólu podczas kichania, na przykład bólu w klatce piersiowej po złamaniu lub pęknięciu żeber, lub bólu kręgosłupa związanego z ostrą dyskopatią, warto rozważyć powstrzymanie się od kichnięcia (co nie jest równoznaczne z zatrzymaniem kichnięcia). Aby ograniczyć częstotliwość występowania odruchu kichania, warto sięgnąć po proste metody domowe, takie jak nawilżanie i oczyszczanie błon śluzowych nosa (aerozole z wodą morską), stosowanie inhalacji (sól fizjologiczna), dbanie o odpowiednie nawilżanie pomieszczeń (poprzez użycie nawilżaczy) oraz wzmacnianie odporności organizmu. Męczy Cię uporczywe kichanie? Nie wahaj się skonsultować z doświadczonym laryngologiem – specjalistą, który pomoże zidentyfikować przyczyny tego problemu. Twoje zdrowie jest priorytetem!