Wirus RSV to często spotykany patogen, będący jednym z najczęstszych czynników wywołujących infekcje układu oddechowego. U dzieci poniżej 5. roku życia zakażenia RSV są powszechne, czego dowodem jest obecność specyficznych przeciwciał u 95% dwulatków. Chociaż większość infekcji przebiega łagodnie, niemowlęta w wieku 2-6 miesięcy, należące do pewnych grup ryzyka. Mogą doświadczyć poważnych powikłań zdrowotnych, co może wymagać hospitalizacji. Jak dokładnie przebiega zakażenie wirusem RSV, jakie są jego przyczyny, jak postawić diagnozę i jakie są metody leczenia?

Czym jest wirus RSV?

Wirus RSV (Respiratory Syncytial Virus), to patogen z rodziny pneumowirusów, infekujący ludzkie drogi oddechowe. Wirus ten zawiera materiał genetyczny w postaci RNA, a jego nazwa wynika z charakterystycznego mechanizmu replikacji. Podczas namnażania się w komórkach dróg oddechowych wirus powoduje łączenie się zakażonych komórek nabłonkowych w duże struktury zwane syncytiami.

Infekcje spowodowane przez RSV wykazują sezonowy charakter, zazwyczaj występujące od jesieni do wczesnej wiosny, z największym nasileniem w styczniu i lutym. Choć większość infekcji przebiega łagodnie, przypominając typowe objawy przeziębienia, to dla noworodków, niemowląt oraz dzieci poniżej 5 roku życia stanowi szczególne zagrożenie, często prowadząc do hospitalizacji z powodu chorób dróg oddechowych. RSV stanowi również istotne niebezpieczeństwo dla osób starszych oraz jednostek z osłabionym układem odpornościowym.

Wirus RSV – przyczyny zakażenia

Przenoszenie wirusa RSV następuje poprzez drogę kropelkową, gdzie zarażona osoba, kaszlając lub kichając, uwalnia kropelki śliny zawierające patogen, co może prowadzić do zakażenia innej osoby przez kontakt z błoną śluzową nosa lub spojówki. Warto podkreślić, że RSV utrzymuje żywotność na zanieczyszczonej skórze (np. dłoni). Oraz innych powierzchniach kontaktowych, takich jak klamki, poręcze czy zabawki dziecięce, dłużej niż wirus SARS-CoV-2. Przeniesienie poprzez dotykanie oczu czy nosa także może spowodować zakażenie. Bardzo efektywnym środkiem przenoszenia wirusa jest również kontakt w formie pocałunków. W związku z tym istotne jest utrzymanie właściwej higieny, w tym regularne mycie rąk, zwłaszcza w okresie zwiększonego ryzyka zakażeń.

Wirus RSV charakteryzuje się dużą zakaźnością. Oznacza to, że krótki kontakt z zarażoną osobą może prowadzić do przeniesienia wirusa i rozwinięcia infekcji u kolejnej jednostki. Nawet osoby przechodzące infekcję bezobjawowo lub z lekkimi objawami mogą być źródłem zakażenia. Ten mechanizm sprzyja szybkiemu rozprzestrzenianiu się epidemii, szczególnie w miejscach gromadzenia się ludzi, takich jak żłobki, przedszkola czy szpitale. Największa zakaźność występuje w pierwszym tygodniu od momentu zakażenia. Choć niektóre osoby, zwłaszcza z osłabionym układem odpornościowym, mogą pozostawać zakaźne nawet do 4 tygodni po ustąpieniu objawów. Współczynnik reprodukcji R0 dla RSV wynosi około 3, co oznacza, że jedna zakażona osoba może przekazać wirus kolejnym trzem osobom. W porównaniu, dla wirusa grypy R0 przekracza nieznacznie 1 (np. 1,3), a dla SARS-CoV-2 jest zależne od wariantu, lecz ogólnie podobne.

Infekcja wirusowa u dorosłych

U zdrowych dorosłych objawy zakażenia wirusem RSV są zazwyczaj ograniczone, a przebieg choroby jest łagodny. Infekcja głównie atakuje górne drogi oddechowe, manifestując się typowymi dla przeziębienia dolegliwościami. Takimi jak katar, obrzęk nosowej błony śluzowej, ból gardła, kaszel, gorączka, ogólne osłabienie, bóle głowy i nasilone zmęczenie. W niektórych przypadkach zakażenie może przebiegać bezobjawowo. Niemniej jednak, dla osób starszych, z chorobami układu krążenia czy oddechowego, a także tych z osłabioną odpornością (np. zakażeni wirusem HIV lub poddawani immunosupresyjnemu leczeniu), zakażenie RSV stwarza poważne ryzyko.

W sytuacji dodatkowych schorzeń, wirus RSV może prowadzić do infekcji dolnych dróg oddechowych, tj. oskrzeli i płuc. Objawy stają się bardziej intensywne, obejmując wysoką gorączkę, dreszcze, ból w klatce piersiowej, uczucie duszności, świsty oddechowe, zwiększoną częstość oddechów (tachypnoe), sinicę (niebieskie zabarwienie błon śluzowych i skóry), ogólne zmęczenie oraz odkrztuszanie wydzieliny przy kaszlu. W skrajnych przypadkach, ciężkie zapalenie płuc może prowadzić do niewydolności oddechowej, wymagającej natychmiastowej hospitalizacji. Dlatego też, w obliczu nasilonych objawów dróg oddechowych, zawsze zaleca się konsultację z lekarzem w celu oceny zdrowia i ustalenia dalszego postępowania diagnostyczno-leczniczego.

Diagnostyka

Rozpoznanie infekcji spowodowanej wirusem RSV opiera się na dokładnym badaniu klinicznym przeprowadzonym przez lekarza, uwzględniając historię choroby i charakterystyczne objawy związane z tym patogenem. Czasami lekarz przeprowadza dodatkowe testy laboratoryjne w celu potwierdzenia obecności wirusa RSV. Jednym z powszechnie stosowanych testów jest badanie antygenowe, które identyfikuje antygeny wirusa w pobranej próbce z nosa lub gardła. Ten test umożliwia szybkie potwierdzenie obecności aktywnej infekcji w ostrej fazie.

W przypadku infekcji dróg oddechowych wywołanej wirusem RSV, a także innymi patogenami powodującymi objawy chorób oddechowych, możliwe jest dokładne zidentyfikowanie mikroorganizmu. Tym samym skuteczne dobranie leczenia poprzez zastosowanie techniki PCR. To badanie staje się kluczowe, zwłaszcza gdy objawy infekcji utrzymują się, choroba się komplikuje, a dotychczasowe leczenie nie przynosi oczekiwanych rezultatów.