Od czasów prehistorycznych ludzkie ciało stale poddawane jest intensywnym badaniom. To, co wzbudza szczególne zainteresowanie badaczy, często kryje się w sferze pozornie niewidzialnej dla ludzkiego oka. Jednym z fascynujących obszarów tych dociekań jest flora bakteryjna człowieka. Czym ona dokładnie jest? Gdzie dokładnie się znajduje w naszym organizmie, i czy może stanowić zagrożenie dla zdrowia? W dzisiejszym wpisie odkryjemy tajemnice mikroświata. Przyjrzymy się bliżej tej niepozornej, a jednocześnie niezwykle istotnej części naszego organizmu, ukrytej w mikroświecie bakterii.
Czym jest flora bakteryjna?
Ciało ludzkie to naturalne siedlisko dla rozmaitych mikroorganizmów, obejmujących bakterie tlenowe i beztlenowe oraz grzyby. Aby uzmysłowić sobie pojęcie „liczne”, warto wspomnieć, że samą liczbę bakterii szacuje się na 10 do potęgi 14, a jedynie w jelitach gromadzi się ponad 2 kilogramy tych drobnoustrojów. Całość tego różnorodnego mikrosystemu określa się mianem fizjologicznej flory. Wszystkie wymienione mikroby zamieszkują różne obszary naszego ciała i nie wywołują stanów chorobowych. Wyjątkiem są jednostki, których układ odpornościowy jest osłabiony, u których fizjologiczna flora może prowadzić do infekcji. Wówczas mówimy o infekcjach oportunistycznych, które dotykają zwłaszcza osoby po przeszczepach, cierpiące na AIDS, choroby autoimmunologiczne, nowotwory i inne schorzenia.
Fizjologiczna flora tworzy zbiór mikroorganizmów współpracujących z naszym organizmem w ramach symbiozy (współżycie ściśle) lub komensalizmu (związek nieobowiązkowy). To mikrosiedlisko obejmuje m.in. skórę, jamę ustną, nosową, gardło, przewód pokarmowy, układ oddechowy oraz dróg moczowo-płciowych. W zależności od lokalizacji różni się ilością i różnorodnością obecnych bakterii.
Flora bakteryjna jamy ustnej
Mikrośrodowisko bakteryjne w jamie ustnej prezentuje wyjątkową różnorodność. Wskazuje się, że w tym obszarze istnieje ponad 750 gatunków bakterii. Bogactwo gatunków jest wynikiem doskonałego środowiska, które tworzy jamę ustną. Dzięki regularnemu kontaktowi z powietrzem, spożywaniu pokarmów i utrzymywanej wilgotności, jamie ustnej udostępnione są doskonałe warunki do wzrostu bakterii. Czynniki wpływające na różnorodność gatunków obejmują:
- stężenie soli,
- pH,
- obecność enzymów,
- ślinę,
- temperaturę,
- dbałość o higienę jamy ustnej.
W ciągu życia zmienia się różnorodność i ilość obecnych bakterii, jednak możliwe jest wyodrębnienie pewnych gatunków, takich jak Streptococcus, Veillonella, Fusobacterium, Prevotella, Treponema, Neisseria, Haemophilus, Eubacteria, Lactobacterium, Eikenella, Leptotrichia, Peptostreptococcus i Propionibacterium. Oprócz bakterii, w jamie ustnej występują również grzyby, takie jak Candida, Saccharomyces, Penicillium, Scopularis, Geotrichum oraz Cryptococcus, Fusarium.
Flora bakteryjna dróg oddechowych
Drogi oddechowe dzielimy na górne i dolne. Do górnych dróg oddechowych zaliczane są jama nosowa, gardło oraz krtań. Podobnie jak opisane wcześniej mikrobiomy, drogi oddechowe posiadają swój własny zespół bakteryjny. Początkowym punktem kontaktu i pierwszym miejscem penetracji bakterii jest naturalnie jama nosowa. Zostaje ona zasiedlona przez organizmy takie jak Staphylococcus, Corynebacterium, Haemophilus, Streptococcus, Corynebacterium, Propionibacterium. Przywołany wyżej przykład fizjologicznej flory może ulec przemianom zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Te zmiany są często spowodowane:
- wiekiem,
- zażywanymi lekami,
- przeszłymi procedurami w obrębie jamy nosowej,
- przewlekłymi stanami zapalnymi zatok i innymi.
Ponadto, górne drogi oddechowe są głównie zamieszkiwane przez Streptococcus, Veilonella, Prevotella, Haemophilus, a w mniejszym stopniu przez Neisseria. W odróżnieniu od nich, dolne drogi oddechowe (tchawica, płuca) charakteryzują się odmienną florą w porównaniu do górnych dróg oddechowych. Dopiero najnowsze technologie pozwoliły wyodrębnić w tym obszarze organizmy takie jak Prevotella, Porphyromonas, Streptococcus, Veillonella, Pseudomonas, Haemophilus, Neisseria.
Jak wspomóc swoją florę bakteryjną?
Pamiętaj, aby wspierać swoją florę bakteryjną. Możesz to osiągnąć stosując kilka praktycznych kroków:
- Ogranicz cukry: Cukry i proste węglowodany są doskonałą pożywką dla szkodliwych bakterii, drożdży i grzybów. Zamiast sięgać po słodycze, warto zaspokoić apetyt na słodkie, spożywając więcej owoców, które zawierają naturalną fruktozę.
- Wybieraj pewne źródła: Unikaj produktów spożywczych pochodzących z niepewnych źródeł, zwłaszcza nabiału, mięsa i ryb. Często zawierają one szkodliwe konserwanty i antybiotyki. Korzystając z lokalnych dostawców, możesz mieć pewność, że produkty są świeże i wolne od szkodliwych substancji chemicznych.
- Unikaj przetworzonej żywności: Zrezygnuj z mocno przetworzonej żywności, rafinowanych produktów i soków przemysłowych. Te produkty nie tylko są ubogie w substancje odżywcze, ale również zawierają konserwanty, tłuszcze trans i inne niezdrowe składniki. Wybieraj raczej nieprzetworzone opcje.
- Spożywaj kiszonki: Fermentowane produkty są doskonałym wsparciem dla flory bakteryjnej. Kiszona kapusta, ogórki i inne kiszonki dostarczają zdrowych bakterii, wspomagając równowagę mikroflory jelitowej.
- Probiotyki w diecie: Produkty zawierające probiotyki, czyli żywe bakterie pochodzące z naturalnych procesów fermentacji, są kluczowe dla zdrowego funkcjonowania flory bakteryjnej. Kefiry, jogurty i maślanki to świetne źródła probiotyków. W przypadku trudności z spożyciem tych produktów, można sięgnąć po suplementy diety, takie jak Bactilac NF, które dostarczają niezbędnych bakterii i wzmacniają odporność.